Po ponad 2 latach negocjacji zakończył się proces rewizji unijnego systemu handlu emisjami (EU ETS). Instytucje unijne osiągnęły porozumienie polityczne w listopadzie 2017, a oficjalna publikacja w Dzienniku Ustaw miała miejsce w kwietniu 2018. <link: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32018L0410 >
Obecnie trwa proces komitologii, w którym Komisja Europejska opracuje szereg aktów delegowanych i wykonawczych do Dyrektywy EU ETS. Już w maju pojawiła się nowa lista sektorów narażonych na ucieczkę węgla (tzw. listy carbon leakage), która będzie obowiązywać przez cały okres trwania 4 fazy systemu. <link: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=OJ:JOC_2018_162_R_0001&from=EN>
Poza listą carbon leakage (status narażenia dla danej instalacji determinuje podział na podinstalacje), toczą się prace nad nowymi zasadami dostosowania bezpłatnych przydziałów uprawnień na dwa 5-letnie okresy. Państwa członkowskie będą dwukrotnie składać wykaz instalacji objętych ETS – pierwszy raz do 30 września 2019 r. w przypadku przydziału na lata 2021-25.
Na podstawie otrzymanych danych (poziomy działalności, przepływy ciepła, produkcja energii elektrycznej, emisja na poziomie podinstalacji) Komisja dokona przeglądu i redukcji wartości benchmarków na pierwszą 5-latkę. Na podstawie decyzji o krajowych środkach wykonawczych poszczególne przedsiębiorstwa dowiedzą się ile otrzymają darmowych uprawnień.
Najważniejsze zmiany po 2020 roku
| Wzmocnienie EU ETS | ||||
| Liniowy współczynnik redukcji (LRF) |
Wskaźnik podniesiony z 1,74% do 2,2%, co oznacza redukcję pułapu wielkości emisji z 38,2mln rocznie w III fazie (2013-20) do ponad 48mln w IV fazie. | |||
| Rezerwa Stabilizacji Rynkowej (ang. MSR) | Podwojenie przenoszonych uprawnień z rynku do rezerwy (z 12% do 24%) przez pierwsze 5 lat – od 2019 do końca 2023r.
Po 2023 r. uprawnienia z rezerwy przekraczające wolumen uprawnień z aukcji w poprzednim roku zostaną anulowane. |
|||
| Działania na poziomie krajowym | Dozwolone dobrowolne anulowanie uprawnień przez państwa członkowskie w przypadku zamknięcia mocy wytwórczych. | |||
| Cel: ochrona przemysłu | ||||
| Ryzyko ucieczki węgla (ang. carbon leakage) | Darmowa alokacja uprawnień dla sektorów i podsektorów zakwalifikowanych – 100% do wysokości benchmarku. 30% darmowej alokacji dla sektorów mniej lub nienarażonych na ucieczkę emisji, redukcja z 30% w 2026 r. do 0% w 2030r. (z wyjątkiem ciepłownictwa). |
|||
| Dynamiczna alokacja uprawnień |
System będzie bardziej elastyczny dzięki bardziej precyzyjnemu dostosowaniu ilości uprawnień do wzrostu lub spadku poziomów produkcji – pułap 15% na bazie średniej ruchomej z 2 lat. | |||
| Rekompensaty kosztów pośrednich |
Decyzja w gestii państw członkowskich. Środki na rekompensaty nie powinny przekraczać 25% dochodów ze sprzedaży aukcyjnej uprawnień do emisji. | |||
| Międzysektorowy współczynnik korygujący (CSCF) | Pula aukcyjna wynosi 57%, a darmowa dla przemysłu – 43%. Możliwe warunkowe przeniesienie do 3% uprawnień z puli aukcyjnej w przypadku zastosowania CSCF. | |||
| Możliwość wyłączenia instalacji z systemu |
Wyłączenie instalacji emitujących do 25 tys. t CO2e pod warunkiem wprowadzenia równoważnych środków redukcji emisji, oraz do 2,5 tys. t CO2e bez równoważnych środków. | |||
| Cel: uniknięcie nadmiernych zysków | ||||
| Przegląd benchmarków stosownie do osiągniętego postępu technologicznego |
Nowe poziomy benchmarków produkcyjnych – redukcja od minimum 0.2% do maksimum 1.6% rocznie. W porównaniu z poziomami z 2008 r. wartość benchmarków na lata 2021-25 zostanie zredukowana od 3% do 24%, a dla lat 2026-30 – od 4% do 32%. Brak wytycznych dla benchmarków rezerwowych (cieplne, paliwowe, procesowe). | |||
| Cel: promocja niskoemisyjnych technologii, modernizacja i dywersyfikacja energetyki | ||||
| Fundusz Innowacyjności | Wsparcie do 60% kosztów projektu dla technologii CCS, CCU, OZE, magazynowania energii. Rozszerzona możliwość wykorzystania finansowania na projekty CCU, CCS oraz innowacje w zakresie niskoemisyjnych technologii w energochłonnych gałęziach przemysłu.
Około 400 mln uprawnień będzie rezerwowane na ten cel począwszy od roku 2021. Dodatkowo, kolejne 50 mln nieprzydzielonych uprawnień na lata 2013–2020 zostanie przeznaczone na rozpoczęcie działalności już przed 2021 r. |
|||
| Fundusz Modernizacji (Art. 10d) | Między 2021 a 2030 rokiem 2% całkowitej puli uprawnień, to jest w sumie ok. 310 milionów uprawnień, zostanie przeznaczone dla państw członkowskich o niskich dochodach. Warunkowo możliwe jest zwiększenie o dodatkowe 0,5% przydziałów. Z funduszu nie można wspierać mocy wytwórczych opartych na stałych paliwach kopalnych (z wyjątkiem ciepłownictwa w Rumunii i Bułgarii). Przynajmniej 70% środków ma być przeznaczonych na inwestycje w wytwarzanie i wykorzystanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, poprawę efektywności energetycznej, magazynowanie energii i modernizację sieci energetycznych, w tym w sieci ciepłownicze, sieci przesyłowe energii elektrycznej, zwiększenie połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi, cele społeczne, efektywność energetyczną w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa i odpadów. Powstaną struktury zarządzania funduszem obejmujące wszystkie państwa członkowskie, Europejski Bank Inwestycyjny i służby Komisji. |
|||
| Derogacje (Art. 10c)
|
Tylko projekty, które przyczyniają się do dywersyfikacji miksu energetycznego i źródeł zaopatrzenia, niezbędnej restrukturyzacji, poprawy oddziaływania na środowisko i modernizacji infrastruktury, czystych technologii, takich jak technologie odnawialne lub modernizacji produkcji energii, takich jak wydajny i zrównoważony sektor ciepłownictwa, przesył i dystrybucja.
Darmowe uprawnienia będą kierowane na projekty, które nie przyczyniają się ani nie poprawiają rentowności finansowej wysokoemisyjnej generacji energii elektrycznej, ani nie zwiększają zależności od paliw kopalnych o dużym poziomie emisji. Przetargi przy projektach o wartości powyżej 12,5mln EUR. |
|||
Dla przemysłu chemicznego w Polsce rewizja systemu EU ETS niesie wyższe koszty spowodowane wzrostem cen i coraz mniejszą alokacją darmowych uprawnień.
Wzrost kosztów bezpośrednich
Przez 4 lata trzeciej fazy systemu (2013 – 2016) firmy wydały 147 mln EUR, z czego 127 mln EUR przypada na dwie największe grupy kapitałowe polskiego sektora chemicznego. Już wkrótce wydatki z tytułu zakupu brakujących uprawnień będą nawet 10 – krotnie wyższe (przy cenie 25 EUR/t CO2), co daje wydatek rzędu ponad 1,5 mld EUR w latach 2021 – 2030.
Wyższe obciążenia z tytułu kosztów pośrednich, przenoszonych w cenie energii elektrycznej
Koszt emisji pośrednich CAŁEGO przemysłu chemicznego i petrochemicznego w Polsce wyniósł 101 mln EUR w 2016 roku. Przy cenie 25 EUR/t CO2 – wzrasta do 266 mln EUR rocznie!
Artykuł 10a ust. 6 dyrektywy w sprawie EU ETS stanowi, że państwa członkowskie mogą przyjąć środki finansowe na rzecz sektorów lub podsektorów, które uznaje się za narażone na znaczące ryzyko ucieczki emisji z powodu przenoszenia kosztów związanych z emisją gazów cieplarnianych w ceny energii (pośrednie koszty CO2) w celu kompensacji tych kosztów zgodnie z zasadami pomocy państwa. Do tej pory Komisja Europejska zatwierdziła 10 programów pomocy państwa w zakresie rekompensaty pośrednich kosztów emisji.
Pomoc nie może rekompensować w pełni kosztów uprawnień do emisji przenoszonych w cenach energii elektrycznej, ale może złagodzić wpływ EU ETS i poprawę rentowności produkcji w najważniejszych (z punktu widzenia wpływów do budżetu państwa) sektorach przemysłu chemicznego: produkcji nawozowej, tworzyw sztucznych, chemii organicznej, chemii nieorganicznej.
Od wielu lat przemysł chemiczny w Polsce postuluje nowelizację ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (DZ. U. z 2017r. poz. 568 ze zm.) w celu zminimalizowania negatywnych skutków wzrostu kosztu uprawnień do emisji przenoszonych w cenach zużywanej energii elektrycznej „czarnej”. Liczymy na poparcie i szybkie wprowadzenie rozwiązań pomocowych dla przedsiębiorstw przemysłu chemicznego w Polsce, które w największym stopniu narażone są na ryzyko ucieczki emisji.